Music of David Eisenstadt

MUZYKA DAVIDA EISENSTADTA CHÓRMISTRZA WIELKIEJ SYNAGOGI NA TŁOMACKIEM

W roku 2024 Match Match Ensemble nagrał pierwszą w historii fonografii monograficzną płytę z muzyką Dawida Ajzensztadta – chórmistrza Wielkiej Synagogi na Tłomackiem. 17 listopada w Muzeum Historii Żydów Polin odbędzie się koncert promujący tę płytę.

Wielka Synagoga na Tłomackiem w Warszawie została uroczyście otwarta w święto Rosz Haszana w 1878 roku. Stała się najważniejszym punktem żydowskiego życia miasta oraz jednym z najpiękniejszych budynków, jakie powstały w Polsce pod koniec XIX wieku. Synagoga zapisała się w historii również ze względu na rozbrzmiewającą w niej muzykę. Służyli w niej najwybitniejsi kantorzy tamtych czasów. Funkcjonował również chór prowadzony przez znakomitych kierowników i śpiewający przy akompaniamencie organów lub fisharmonii. Wielka Synagoga na Tłomackiem została wysadzona przez Niemców 16 maja 1943 roku, co stanowiło symboliczny moment zdławienia powstania w getcie warszawskim i zrównania dzielnicy żydowskiej z ziemią. Tradycja muzyczna, aż do tej pory, nie wróciła do tego miejsca.

Wytrawny muzyk, kompozytor i aranżer, dyrygent i pedagog, pisarz muzyczny, autor popularnej żydowskiej encyklopedii muzycznej – tak Davida Eisenstadta przedstawiał prof. Marian Fuks, który w swoich książkach opisywał nie tylko działalność Chóru Wielkiej Synagogi na Tłomackiem w Warszawie pod jego kierownictwem, lecz także swoje osobiste wspomnienia z ich występów.

David Eisenstadt przeszedł do historii jako jeden z najwybitniejszych przedstawicieli sztuki chóralnej w Polsce. Najsłynniejsi muzycy tamtych czasów przyjeżdżali posłuchać kunsztu jego zespołu zarówno podczas liturgii, jak i koncertów świeckich. Prywatnie Eisenstadt opisywany był jako człowiek zmienny – uczuciowy, radosny, tajemniczy, mistyczny, nonkomformistyczny. Pracując z chórem, podobno był pedantyczny, dbał o właściwy oddech, wielobarwność dźwięku, dykcję i doskonałość wykonań.

Gdy czytaliśmy o Davidzie Eisenstadtcie i jego życiowej drodze – od małego Nasielska, przez Rygę, Wilno, Rostów i Berlin, aż do osiągnięcia najwyższej sławy w Warszawie – obudziło się w nas pragnienie, a potem marzenie usłyszenia jego muzyki ponownie. W każdej książce, w każdym artykule, w każdym wspomnieniu przedstawiany był jako najdoskonalszy żydowski artysta przedwojennej Polski. A jego muzyka? Nigdzie jej w naszym kraju nie było. Wydawało się, że wraz ze zburzeniem przez niemieckie oddziały getta warszawskiego i śmiercią rodziny Eisenstadtów – córki na Umschlagplatz, a Davida i jego żony w niemieckim nazistowskim obozie Treblince – te dźwięki przepadły dla nas na zawsze.

A jednak, po wytrwałym szukaniu w archiwach na trzech kontynentach, ponownie wzięliśmy do ręki jego nuty. Usłyszeliśmy ponownie pieśni modlitewne, doskonałe recytatywy, a także pieśń „A jak poszedł król na wojnę” napisaną do słów Marii Konopnickiej, jednej z najwybitniejszych polskich pisarek. Dzisiaj, kiedy wróciły one w postaci pierwszego w historii nagrania, wspomnienia o Davidzie Eisenstadtcie znalazły nie tylko swoje uzupełnienie, lecz także potwierdzenie.

W XX wieku niezliczona ilość rzeczy została zniszczona, wymazana, starta z powierzchni ziemi. Dzisiaj pokazujemy, że można jednak je odbudować, przypomnieć, wskrzesić. Kiedy wkraczaliśmy w XXI wiek, wydawało się, że już nic takiego jak wojna się nie powtórzy. A jednak – na naszych oczach znowu giną ludzie, niszczone są miasta, dziedzictwo obraca się w proch. Prezentując muzykę Eisenstadta, pokazujemy, że odrodzenie jest możliwe. Na każdego człowieka, który coś niszczy, powinien przypadać człowiek, który coś odbudowuje. Zniszczenie, niezależnie kogo i jakie, nie może wygrać. Mamy nadzieję, że i w kolejnych wiekach ludzie będą o tym pamiętać.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, w ramach programu „Muzyczny ślad”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca

---

Koncert na Zmianę Czasu

26 października 2024
Przestrzeń Muzyki Współczesnej Hashtag Lab

W październikową noc, kiedy czas zwalnia i symbolicznie przesuwamy się w stronę zimy, zapraszamy do otulającej refleksji nad jego upływem — pędem lub krokiem: godzin, minut, sekund. W październiku 2024 wzięliśmy udział w koncercie, którego tematem była refleksja nad upływającym i zmieniającym się czasem. Koncert zorganizowany był w przytulnej, kojącej atmosferze, a publiczność zachęcana była do tego, żeby słuchać muzyki w niezobowiązującej atmosferze i wygodnej pozycji – leżąc na dywanach, poduszkach i pufach. 

W programie Koncertu na Zmianę Czasu (czasów?) znalazły się aż dwa prawykonania — utwory zamówione u Aleksandra Kościowa i Andrzeja Karałowa wykorzystują możliwości brzmienia 16-osobowego zespołu wokalnego, w którym każdy głos to oddzielna partia. Match Match Ensemble wystąpił na tym koncercie u boku uznanego zespołu muzyki współczesnej Hashtag Ensemble.

Program: 

Andrzej Karałow  Luminous Gardens**
Mikołaj Laskowski Deep relaxation
Ewa Trębacz Inana Descending
Aleksander Kościów några dagar på flodstranden**
**prawykonanie

Wystąpili:

Aleksandra Demowska-Madejska altówka
Dominik Płociński wiolonczela
Łucja Chyrzyńska* flet
Bartłomiej Sutt* perkusja
*Akademia PRO Hashtag Ensemble
Match Match Ensemble
Julia Kurzydlak dyrygentka 
Wojciech Błażejczyk reżyseria dźwięku
produkcja: Marta Piórkowska
identyfikacja wizualna: Aleksandra Ołdak

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu „Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego, w ramach programu „Zamówienia kompozytorskie”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca
Przestrzeń Muzyki Współczesnej Hashtag Lab współfinansuje Miasto Stołeczne Warszawa.
Patronem medialnym Przestrzeni Muzyki Współczesnej Hashtag Lab jest POLMIC.PL

---

„D’ARC” – opera site-specific na 80. rocznicę Powstania Warszawskiego, fot. Pat Mic

Latem 2024 Match Match Ensemble wziął udział w spektaklu D’ARC według koncepcji i w reżyserii Krystiana Lady. D’ARC współczesna opera rozpisana na trzy plany czasowe oraz sny, w których spotykają się bohaterki tej opowieści: Joan – fotografka z Paryża, córka polskich emigrantów; Joanna – warszawska wiolonczelistka, a zarazem Powstańczyni, oraz Giovanna – francuska bohaterka narodowa, Dziewica Orleańska. Tym, co łączy postaci tej historii, jest gotowość oddania się wizji większej niż życie. Podczas jednego wieczoru, podążając za bohaterkami tej opowieści, widzowie odwiedzili Paryż 2024 roku, Warszawę 1944 roku oraz Rouen 1429 roku. Po świecie, który był, który jest, i tym, który zdarza się tylko w snach, oprowadziły widzów: wiolonczelistka Dobrawa Czocher jako Joanna, aktorka Agnieszka Grochowska w roli Joan, sopranistka Gabriela Legun jako Giovanna oraz baryton Szymon Komasa jako Anioł Historii. Match Match Ensemble wystąpił w 2 scenach: z Joanną d’Arc w Rouen kreując role Aniołów i Demonów, oraz w Ogrodzie Różanym w symbolicznej scenie poświęconej pamięci Powstańców wykonywał Stabat Mater Romana Padlewskiego, kompozytora, który zginął w Powstaniu Warszawskim. 

Spektakl organizowany z okazji obchodów 80. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego to nie tylko hołd złożony naszym przodkom. To także podróż przez muzyczne i teatralne konwencje, w ramach której twórcy eksperymentują z formą, strukturą i przestrzenią.

Spektakl został zarejestrowany i jest dostępny na darmowej platformie Opera Vision:
https://operavision.eu/performance/darc

Zapraszamy do przeczytania recenzji ze spektaklu:

https://domagalasiekultury.pl/2024/08/04/miedzy-mitem-a-obojetnoscia-o-spektaklu-darc-opera-w-rez-krystiana-lady-w-muzeum-powstania-warszawskiego/?fbclid=IwY2xjawGM0KtleHRuA2FlbQIxMQABHehFfE4mrVSzyVYvXewtqWhFDPxAXVXNP8AVXa5FX7oy7PIcMxQ72wkIng_aem_GS83wpmBnJ5NcdrDKFX_KQ

http://www.dziennikteatralny.pl/artykuly/powstancza-opera-na-miare-naszych-czasow.html?fbclid=IwY2xjawGM0OFleHRuA2FlbQIxMAABHWqGrX0VgPJzAiieWMknwcb4dAcOlY14S0UY7Lqd5otYda44pABzjl4PUQ_aem_em1wBlWe2cUThFwvznyGYg

https://e-teatr.pl/pudelko-z-polskoscia-52416

https://e-teatr.pl/darc-joanna-na-bialym-koniu-w-muzeum-powstania-warszawskiego-50339

https://e-teatr.pl/warszawa-jak-powierzchnia-ksiezyca-50534

Twórcy: 

Libretto: Anka Herbut | Łukasz Barys
Muzyka: Dobrawa Czocher | Teoniki Rożynek | Wojciech Błażejczyk | Rafał Ryterski | Julius Eastman | Roman Padlewski
Kierowniczka muzyczna, dyrygentka: Lilianna Krych
Reżyser, scenograf, autor scenariusza: Krystian Lada
Współpraca scenograficzna: Łukasz Misztal
Kostiumy: Natalia Kitamikado
Światło: Aleksandr Prowaliński
Współpraca choreograficzna: Wojciech Grudziński
Asystentka reżysera: Magdalena Milczarska
Produkcja: Muzeum Powstania Warszawskiego – Marta Kuźmiak (kierowniczka produkcji) | Iwa Ostrowska | Beata Spodarek

Wystąpili:

Joan – Agnieszka Grochowska
Joanna – Dobrawa Czocher
Giovanna – Gabriela Legun
Anioły Historii – Szymon Komasa | Dominik Bobryk | Michał Adam Góral | Wojciech Grudziński

Hashtag Ensemble: Wojciech Błażejczyk (gitara elektryczna) | Aleksandra Demowska-Madejska (altówka) | Adam Eljasiński (klarnet basowy) | Paweł Janas (akordeon) | Krzysztof Kozłowski (syntezatory) | Mateusz Loska (kontrabas) | Małgorzata Mikulska (flet basowy) | Dominik Płociński (wiolonczela) | Olga Przybył (perkusja) | Kamila Wąsik-Janiak (skrzypce)

Match Match Ensemble: Małgorzata Bartkowska (alt) | Ewa Kijewska (alt) | Michał Kijewski (bas) | Andrzej Klepacki (tenor) | Paweł Kowalewski (tenor) | Marzena Lewandowska (alt) | Michał Malec (bas) | Konstancja Molewska (sopran) | Jakub Prasał (tenor) | Daria Sawczuk (sopran) | Adrianna Żołnierczuk-Malec (sopran)

Wiolonczelistki: Nadia Bojadżijew | Dobrawa Czocher | Katarzyna Drzewiecka | Jadwiga Jaworska | Martyna Kępińska | Urszula Lalek | Joanna Marczyk | Tatiana Przybylska | Katarzyna Stasiewicz | Hanna Szczęsna

W spektaklu pojawiają się następujące utwory:
Dobrawa Czocher, Opowieść Joanny – Sonata w jednej części na wiolonczelę solo
© Bosworth Music GmbH, Berlin
Julius Eastman, The Holy Presence of Joan d’Arc (wersja na 10 wiolonczel) oraz Prelude to The Holy Presence of Joan d’Arc w opracowaniu Clarice Jensen. Wykonania odbywają się za zgodą wydawnictwa G.SCHIRMER INC.
Współfinansowano ze środków ZAW STOART
Mecenas Muzeum: PZU
Partner strategiczny: Grupa PGE

---

Wielka Nieobecna, fot. Marzena Lewandowska

Match Match Ensemble ma w swojej misji wykonywanie muzyki współczesnej oraz tej “z peryferii” – zapomnianej, niedocenionej, lub tej, która dotyczy niezwykle ważnych społecznie zjawisk. Oba te cele łączą się w projekcie “Wielka Nieobecna”, którego ideą jest przywrócenie pamięci o Wielkiej Synagodze na Tłomackiem – największej, najpiękniejszej i najokazalszej świątyni żydowskiej przedwojennej Polski, która została wysadzona w powietrze 16 maja 1943 roku na znak stłumienia powstania w getcie warszawskim. Zbrodniczego aktu dokonał osobiście generał Stroop. Po wojnie synagogi nie odbudowano, a w jej miejscu stoi dziś tzw. Błękitny Wieżowiec. 

Projekt Wielka Nieobecna to przywracanie pamięci o czasach świetności synagogi – tej w której śpiewał 100-osobowy chór prowadzony przez Dawida Ajzensztadta, grały organy i fisharmonia, gdzie gromadziła się na koncertach nie tylko żydowska społeczność Warszawy. 

Koncert w Muzeum POLIN składał się z 2 części: w pierwszej zaprezentowane zostały wybrane utwory z antologii przedwojennej muzyki synagogalnej Gerszona Efrosa, które mogły być wykonywane w Wielkiej Synagodze na Tłomackiem, w drugiej zaś prawykonanie utworu Lechem We-Afar napisanego specjalnie na tę okazję przez wybitną kompozytorkę Agnieszkę Stulgińską. 

Inicjatorami projektu był kurator muzycznej sceny POLIN Kajetan Prochyra, oraz organista i badacz muzyki żydowskiej Jakub Stefek. 

15.10.2023 / Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN / Warszawa / projekt Wielka Nieobecna
Agnieszka Stulgińska Lechem We-Afar
wybrane utwory z antologii Gerszona Efrosa

---

Otwarcie Przestrzeni Muzyki Współczesnej Hashtag Lab / Warszawa, fot. Marzena Lewandowska

W lutym 2023 Match Match Ensemble wziął udział w koncercie inaugurującym działalność sceny Przestrzeni Muzyki Współczesnej Hashtag Lab – pierwszej w Polsce stałej sceny dla muzyki współczesnej. To niezwykłe miejsce – młoda inicjatywa zespołu Hashtag Ensemble, zyskało tym samym rangę Społecznej Instytucji Kultury m.st. Warszawy. W Hashtag Labie regularnie odbywają się koncerty, warsztaty i spotkania, na stałe ćwiczą tam takie zespoły jak Poldowski Quartet i Chór żeński Sirenes. Cieszymy się, że możemy współtworzyć to miejsce i serdecznie polecamy wszystkie inicjatywy Hashtag Labu! Więcej na: https://hashtaglab.pl

---

the match girl passion, fot. Marzena Lewandowska

the little match girl passion Davida Langa to utwór, dzięki któremu powstał i dostał nazwę Match Match Ensemble. To swoista “świecka liturgia” – traktat o cierpieniu i współczuciu, w którym David Lang łączy baśń Jana Christiana Andersena z nawiązaniami do Pasji wg św. Mateusza Jana Sebastiana Bacha.

Wykonanie tego utworu musiało mieć specjalną oprawę. Stało się nią zarówno miejsce (Komuna Warszawa – społeczna instytucja m.st. Warszawy), jak programowa rama. Radical Polish Arkestra i Teatr Bezdomnych wraz z Match Match Ensemble wprowadziły i pożegnały słuchaczy dwoma “Paragrafami” Corneliusa Cardew – w ten sposób zmaterializowała się idea łączenia ludzi w muzyce bez względu na pochodzenie, dochody czy wykształcenie. Zamiast zwykłego koncertu – odbył się wspólnotowy rytuał.

Koncerty opisane zostały m.in. przez Michała Tomczaka i Urszulę Świątek w magazynie Glissando: „Nauka, śmierć i przemijanie zostały w pewien sposób połączone podczas jednego z koncertów, które miały miejsce w Komunie Warszawa. Całe wydarzenie było wykoncypowane o tyle sprytnie, że trzy utwory muzyczne połączyły się w jeden, zaskakująco spójny performans. (…) Koncert w Komunie Warszawskiej z muzyką Corneliusa Cardew i Davida Langa dostarczył jedno z moich ulubionych przeżyć festiwalu (…).”

18.09-19.09.2022 / Teatr Komuna Warszawa / 65. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień

Cornelius Cardew The Great Learning: Paragraph 2 
David Lang the little match girl passion do libretta Davida Langa na podstawie tekstów H.Ch. Andersena, H.P. Paulla, Picandra i Ewangelii wg św. Mateusza
Cornelius Cardew The Great Learning: Paragraph 7